1900-1920 Kronolojis

1900
İngiliz
arkeolog Arthur John Evans’ın Girit Adası’nda başlattığı kazılarda,
Ege’deki en eski uygarlık olan Minos’un başkentindeki Knossos Sarayı
bulundu.
Petrol gazıyla çalışan hafif motorun kaşifi Alman mühendis Gottlieb Daimler öldü.
Tarihe,
Boxer Ayaklanması olarak geçen, Çin’deki bütün yabancıları ülkeden
çıkarmayı amaçlayan ve devletçe de desteklenen köylü ayaklanması
başladı. Elçiler, aileleri, elçilik görevlileri ve yüzlerce Hıristiyan,
elçilik binaları ve Pekin’deki Katolik Katedrali’nde mahsur kaldı.
Ayaklanma, 7 Eylül 1901′de sona erdi.

Kont Zeppelin tarafından yapılan ilk güdümlü zeplin uçtu.
Dünya’nın ilk metrosu Paris’te hizmete girdi.
Alman filozof Friedrich Nietzsche öldü.
1901
İtalyan kaşif Gugliemo Marconi, telsiz-telgraf sistemini geliştirdi ve Atlantik çevresinde mesaj yollamayı başardı.
İngiltere Kraliçesi Victoria öldü.
ABD’nin 25. Başkanı William McKinley, Leon Czolgosz adlı bir terörist tarafından öldürüldü.
İsveç
Kralı ve Norveç Parlamentosu Nobel Komitesi, ilk Nobel Ödüllerini
dağıttı. Kızılhaç’ın kurucusu İsviçreli Henri Dunant’a Nobel Barış
Ödülü verildi.
X
ışınlarını keşfeden ve tıp dünyasında yeni bir çığır açan Alman fizikçi
Wilhelm Conrad Rontgen, Nobel Fizik Ödülü’ne layık görüldü.
1902
İngiltere İmparatorluğu’nun kurucularından Cecil Rhodes öldü.
Martinik’te Pele Yanardağı patladı: 30 bin kişi öldü.
İrlanda Bağımsızlık Hareketi ”Sinn Fein”kuruldu.
Ünlü Fransız yazar Emile Zola öldü.
1903
Amerikalı W. Read, sarı humma virüsünü buldu.
Aleksandr Pavlov, şartlı refleks çalışmalarını tanıttı. Bu araştırma ”Pavlov’un köpeği”örneğiyle özdeşleşti.
Bisikletle, ilk Fransa turu atıldı.
Uranyumun radyoaktivite etkisi bulundu.
Henri Becquerel, Pierre Curie ve eşi Marie Curie-Sklodowska Nobel Fizik Ödüllerini aldılar.
Modern havacılığın başlangıcı. ABD’de Orville ve Wilbur Wright kardeşler, ilk kez motorlu bir uçak uçurdular.
1904
Japonya, Rusya’ya savaş ilan etti.
İngiliz kâşif Henry Morton Stanley öldü.
Transsibirya demiryolu hattı (8.314 km) tamamlandı.
Siyonizm Hareketi’nin kurucusu Theodor Herzl öldü.
Rus yazar Anton Pavloviç Çehov öldü.
1905
Jules Vernes, 77 yaşında öldü.
Ortak bir anlaşmayla Norveç’in 500 yıllık İsveç’le olan birliğini bozan Karlstad Antlaşması imzalandı.
Potemkin zırhlı gemisinde ayaklanma çıktı.
1906
İlk çizgi film ”Humorous Phases of Funny Faces”, Amerikalı Blackton tarafından yapıldı.
San Francisco’da deprem: 1000 kişi öldü.
Ressam Paul Cezanne öldü.
1907
Pablo Picasso’nun ”Demoiselles d’Avignon”isimli tablosu, kübizm akımını başlattı.
Baden-Powell, izci hareketini kurdu.
1908
İlk kez siyah bir boksör Jack Johnson, dünya şampiyonluk ünvanını kazandı.
Henri Farman ve Leon Delagrange, ilk kez bir yolcu uçağını uçurdular.
Sigmund Freud ile psikanaliz üzerine ilk uluslararası kongre düzenlendi.
İlk Ford model T otomobil, piyasaya çıkarıldı.
1878′den
bu yana Bosna-Hersek’i işgal altında tutan Avusturya-Macaristan, bu
toprakları ilhak etmesi için Sırbistan’a baskı yaptı.
Sicilya’da Messine Kenti’nde meydana gelen depremde 84 bin kişi öldü.
1909
Alman
Ehrlich ve Japon Hata’nın, ilk kimyasal ilaç olan arsenobenzeni
bulmalarının ardından, kemoterapi tedavisi uygulanmaya başladı.
Detroit’te Ford, zincirleme çalışma yöntemini başlattı.
Brighton’da halka açık ilk renkli film gösterimi yapıldı.
Amerikalı
Robert-Edwin Peary, Mattew Henson ve 4 eskimo ile birlikte Kuzey
Kutbu’nu fethetti. Frederick Cook, Kutup’a ilk ulaşanın kendisi
olduğunu iddia etti.
Manş Denizi’ni uçakla ilk kez Fransız Louis Bleriot geçti.
1910
Pancho Villa ve Emiliano Zapata’nın Meksika Devrimi başladı.
Vassily Kandinsky’nin bir suluboya resmi soyut sanatı başlattı.
Japonya, Kore’yi ilhak etti.
Portekiz Cumhuriyeti ilan edildi. Kral 2. Emmanuel, sürgün edildi.
Leon Tolstoy öldü.
1911
Büyük romantizm geleneğine bağlı son kompozitör Gustav Mahler öldü.
Çin Devrimi başladı.
Güney Kutbu’na ilk defa Norveçli Roald Amundsen gitti.
Şangay’da Çin Cumhuriyeti ilan edildi. Sun Yat-Sen, cumhurbaşkanı seçildi.
1912
Çin’in son imparatoru Pu Yi, 6 yaşında tahttan indi.
Fas Sultanı Mulay Hafid, ülkesinin Fransa himayesine girmesine ilişkin anlaşmayı imzaladı.
Titanic, Newfoundland açıklarında battı: 1.517 kişi öldü.
1913
New-York ile Berlin arasında ilk kıtalararası telefon görüşmesi yapıldı.
1.
Balkan Savaşı’nı sona erdiren Londra Antlaşması imzalandı: Osmanlı
İmparatorluğu, Yunanistan, Bulgaristan ve Mora’ya, Ege’deki Girit
Adası’nı ve Avrupa’daki topraklarını bıraktı.
Bulgaristan;
Sırbistan, Yunanistan ve Romanya’ya karşı, Osmanlı’nın bıraktığı
toprakların paylaşımı yüzünden 2. Balkan Savaşı’nı başlattı.
2.
Balkan Savaşı sona erdi. Bulgaristan yenik düştü. 10 Ağustos’ta
imzalanan Bükreş Antlaşması’yla Bulgaristan, Sırbistan’a ve
Yunanistan’a Makedonya’yı bıraktı. Romanya, Güney Dobruca Bölgesi’ni
ilhak etti.
Güney Afrika’da ırk ayrımcılığı yapılan ilk yasalar çıktı.
1914
Charlie Chaplin, ilk filminde rol aldı. (Making a living).
İngiliz bilim adamı Archibald Low, televizyonun atası olarak kabul edilen, uzaktan görüntüleri aktaran bir makina geliştirdi.
Saraybosna’da
Arşidük François-Ferdinand’ın öldürülmesi 1. Dünya Savaşı’nı başlattı.
Savaştan bir ay sonra, Avusturya-Macaristan, Sırbistan’a savaş ilan
etti.
Fransız sosyalist ve siyaset adamı Jean Jaures öldürüldü.
Almanya, önce Rusya’ya daha sonra da Fransa’ya savaş ilan etti.
Alman birlikleri Belçika’yı geçip Fransa’ya girdiler.
Avusturya
egemenliğindeki Polonya topraklarında Jozef Pilsudski’nin oluşturduğu
Polonya birlikleri, Rus sınırını geçtiler: Polonya bağımsızlık
mücadelesi başladı.
Japonya, Almanya’ya savaş ilan etti.
1915
Çanakkale Savaşı’nda, müttefikler yenilgiye uğradı.
İtalya’nın Avezzano Kenti’nde deprem: 29.980 kişi öldü.
Almanlar, Langemarck ve Ypres arasındaki batı cephesinde, Fransız ve Kanadalı askerlere ilk zehirli gaz saldırısında bulundu.
İngiliz yolcu gemisi Lusitania, İslanda Adası açıklarında battı: 1.198 kişi kayboldu.
İtalya, Müttefikler’in yanında savaşa katıldı.
Ruslar, Almanlara yenildiler (Tarnov, Gorlice Savaşları).
1916
Albert Einstein’in İzafiyet Teorisi Kuramı yayınlandı.
Avusturyalı Sigmund Freud, ”psikanalize giriş”yaptı.
18 Aralık’a kadar sürecek Verdun Savaşı başladı. 500 bin Alman ve Fransız öldü.
Sykes-Picot Antlaşmaları imzalandı: İngilizler ve Fransızlar Ortadoğu’yu paylaştılar.
Almanya, Portekiz’e savaş ilan etti.
”Kanlı
Paskalya”: Dublin’de İrlandalı cumhuriyetçilerin ayaklanması ve İngiliz
Ordusu’nun bunu bastırmasıyla, İngiliz-İrlanda savaşı yeniden başladı.
Ayaklanma, 1921′de Güney İrlanda’nın bağımsızlığını elde etmesi ve
Ada’nın bölünmesiyle sonuçlandı.
Son Avusturya-Macaristan İmparatoru I. François-Joseph öldü.
Rusya’da ”Şeytan’ın Oğlu”olarak nitelendirilen Rasputin adlı papaz öldürüldü.
1917
Rus Devrimi başladı.
ABD, Almanya’ya savaş ilan etti.
Portekiz’de (Fatima’da) 3 çocuk, Meryem Ana’yı gördüklerini iddia ettiler.
Çin, Almanya’ya savaş ilan etti.
Edgar Degas, 83 yaşında öldü.
Almanlar yararına casusluk yapmakla suçlanan Hollandalı dansöz Mata-Hari, Fransa’da öldürüldü.
İngiltere Dışişleri Bakanı Arthur Balfour, siyonist liderlere, Filistin’de ”Bir Ulusal Yahudi Merkezi”kurulması için söz verdi.
Rusya’da, Çarlık Dönemi’ne son verildi.
Heykeltraş Auguste Rodin, 77 yaşında öldü.
Finlandiya, bağımsızlığını ilan etti.
Kanada’nın Nova Scotia Eyaleti’ndeki Halifax Limanı’nda, Fransız Mont-Blanc kargo gemisinde patlama oldu: 2 bin kişi öldü.
İngilizler, Kudüs’ü işgal etti.
1918
ABD Başkanı Wilson, adil ve uzun süreli barışa temel oluşturacak bir belge olarak On Dört Madde’yi yayınladı.
Rusya, Çarlar tarafından yabancı ülkelerden alınan borçları geçersiz kıldıklarını açıkladı.
56 yaşındaki besteci Claude Debussy öldü.
Son Rus Çarı Nicolas II ve ailesi, Sibirya’da öldürüldü.
İspanyol Gribi adı verilen bir virüs dünyaya yayıldı, 8 ay içinde 20 milyon insan öldü.
1. Dünya Savaşı, İhtilaf Devletlerinin zaferiyle sona erdi.
Polonya, 223 yıl boyunca Rusya, Prusya ve Avusturya işgalinde kaldıktan sonra bağımsızlığına kavuştu.
1919
Berlin’de, Spartacus Ayaklanması, başarısızlığa uğradı.
Paris Barış Konferansı başladı.
Paris-Londra hattında ilk ticari uçuş yapıldı.
Benito Mussolini, İtalyan faşist hareketini başlattı.
Milletler Cemiyeti, Cenevre’de kuruldu.
Mustafa Kemal, Samsun’a giderek, Kurtuluş Savaşı’nın ilk meşalesini yaktı.
İki İngiliz pilot John William Alcook ve Arthur Brown, mola vermeksizin ilk defa Atlantik Okyanusu’nu aştılar.
Almanya
ve İhtilaf Devletleri arasında Versay Antlaşması imzalandı. Antlaşma,
Avusturya Arşidükü’nün bir Sırp genci tarafından öldürülmesi ve 1.
Dünya Savaşı’nın başlamasından tam 5 yıl sonra imzalandı.
Auguste Renoir öldü.
1920
ABD’de, kadınlara oy hakkı verildi.
Avusturyalı
zooloji bilgini Karl von Frisch, arıların çeşitli tat ve kokuları
ayırdedebilecek şekilde eğitilebileceğini gösterdi.
Kurtuluş Savaşı’nda, Yunan Orduları, Mustafa Kemal Paşa’nın denetimindeki birlikler karşısında bozguna uğradı.
ABD’de alkollü içkiler yasaklandı.
İtalyan ressam ve heykeltraş Amedeo Modigliani 36 yaşında, Paris’te öldü.
Mahatma Gandhi, Hindistan’da sivil itaatsizlik hareketini başlattı.
Hitler, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi’ni (Nazi Partisi) kurdu.
Osmanlı ve İhtilaf Devletleri arasında Sevr Antlaşması imzalandı, Osmanlı İmparatorluğu parçalandı.
Çin’in Kan-sou Bölgesi’nde deprem oldu, 180 bin kişi öldü.
Londra’da Lordlar Kamarası, Serbest İrlanda Devleti’nin kurulmasını onayladı.